Als het om volkorenbrood gaat, is er iets geks aan de hand. Maar liefst 90% van alle Belgen weet dat volkorenbrood gezond is. Toch eet slechts 15% van de volwassenen voldoende brood en vervangproducten volgens de aanbeveling. Hoe jammer dat is, blijkt wel als we alle voordelen van volkoren op een rijtje zetten. 

Het geheim zit in de buitenkant

In alle granen zitten veel voedingsstoffen, zoals vezels, vitamines en mineralen. De voedingsstoffen in elke graankorrel zitten verdeeld over de meelkern, de kiem en de zemel. De meelkern bevat vooral koolhydraten en eiwit. In de kiem vind je enkele vetten, vitamines en mineralen. Maar voor de jackpot moet je in de zemel zijn, het buitenste vliesje rondom de graankorrel. Hierin schuilt het grootste gedeelte van de vezels, belangrijke mineralen als ijzer, zink, koper en magnesium en de vitamines B en E. Bovendien wemelt het in de zemel van de bioactieve stoffen zoals flavonoïden en carotenoïden en zelfs nog een klein beetje eiwit.

Volkoren heeft niets aan voedingsstof verloren

Dit waardevolle vliesje wordt bij veel soorten brood weggelaten. Zo is witbrood gemaakt van alleen bloem, waarvoor alleen de meelkern wordt gebruikt. De zemelen en de kiem worden eruit gezeefd waardoor er een fijn wit graanpoeder overblijft. Heerlijk zacht, maar ontdaan van veel goeds. Bruinbrood bevat een mix van bloem en volkorenmeel. Volkorenbrood tenslotte, mag alleen zo heten als het meelbestanddeel bestaat uit 100% volkorenmeel. Daarmee is het de onbetwiste kampioen in voedingswaarde.

Hofleverancier van voedingsstoffen
Granen en graanproducten dragen effectief bij aan de nutriënteninname. Niet alleen aan de inname van koolhydraten, vezels en plantaardig eiwit, maar ook van vitamines en mineralen. Waaronder vitamine B1 (20%), vitamine B6 (12%), foliumzuur (28%), ijzer (25%) en jodium (49%).

Met bijna de helft van de inname vormt de groep “Granen en graanproducten” de belangrijkste voedingsbron van jodium. Het merendeel komt uit brood, aangezien er sinds 2009 een convenant bakkerszout bestaat dat bakkers aanspoort zout met een matig jodiumgehalte (15 tot 20 mg/kg) te gebruiken. Dit is echter nog te weinig geweten en reden te meer om te blijven vermelden dat brood kan bijdragen aan de jodiuminname. Of gejodeerd zout is gebruikt in het brood, is terug te vinden op het etiket of door navraag te doen bij de bakker.

Nog meer succesverhalen over volkoren

Overduidelijk is dus dat volkorenbrood in een gezond voedingspatroon een belangrijke rol speelt. Dat blijkt ook uit wereldwijde gezondheidsonderzoeken. Er is sterk wetenschappelijk bewijs dat een eetpatroon met voldoende volkoren graanproducten het risico verkleint op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker. Een groot aantal van de wereldwijde sterfgevallen is zelfs toe te rekenen aan een eetpatroon met weinig volkoren. De positieve gezondheidseffecten van volkoren zijn vooral toe te schrijven aan de grote hoeveelheid en diverse graanvezels in combinatie met vitamines, mineralen en bioactieve stoffen.

Het verruilen van geraffineerde graanproducten voor volkoren graanproducten is een gemakkelijke manier om meer vezels binnen te krijgen. Bovendien lijken graanvezels een groter effect te hebben op de verlaging van het risico op chronische ziekten dan groente- en fruitvezels. En zijn de bioactieve stoffen waardevol om de anti-carcinogene eigenschappen. Kortom, de gezondheidswaarde van volkoren is meer dan de hoeveelheid vezels alleen.

Bekend, bemind en toch…

Als alom bekend is dat volkorenbrood zo gezond is, is het opvallend dat we er toch veel te weinig van eten. Een factor die wellicht een belangrijke rol speelt is dat veel mensen moeite hebben om volkorenproducten te herkennen. 72% gaat bij het kopen van brood vaak af op kleur, terwijl de kleur niet prijsgeeft of er bloem, meel of volkorenmeel gebruikt is. Meer dan de helft denkt onterecht: hoe donkerder het brood, hoe gezonder het is. Sommigen laten brood juist staan om gezondheidsredenen. Zo denkt 34%  dat brood een dikmaker is, wat ook onjuist is. Mede door het gebrek aan kennis is de inname van vezels bij Belgen gemiddeld te laag. U als professional speelt hierbij een belangrijke rol. U kunt uw cliënt helpen om kennis op te bouwen en om vaker te kiezen voor volkoren. Ga voor meer informatie over de gezondheidswaarde van volkorenbrood en een handvat voor de cliënt om te kiezen voor volkoren naar www.professionals.broodengezondheid.be.

Succesverhaal – wat de graankorrel zo volkoren maakt 

De graankorrel had altijd geleerd dat het niet draait om uiterlijk.  

Dat het gaat om wat van binnen zit.
Tot deze graankorrel ontdekte dat het succes juist in zijn buitenkant zit.
Want die zit boordevol vezels. Dat maakt hem echt vólkoren en dus gezond.
Zo had hij zichzelf nog nooit bekeken.

Over brood doen veel verhalen de ronde. Goede en slechte verhalen. Maar hoe zit het nu echt? Om consumenten te inspireren, loopt op dit moment een campagne waarin een boekenplank centraal staat vol goede verhalen over brood. Het ‘succesverhaal’ over vezels in brood is er één van en is net als de andere verhalen te vinden op broodgoedverhaal. Voor wetenschappelijke informatie en handige tools voor in de praktijk kun je terecht op het professionals gedeelte op www.broodengezondheid.be.

Factsheet Vol van volkoren

Bronnen:

WholEUGrain 2021.Whole Grain: definition, evidence base review, sustainability aspects and considerations for a dietary guideline. Lourenço S. (Ed.). WholEUGrain: Copenhagen https://www.gzs.si/Portals/288/210427_WholEUGrain_Deliverable%204.1_FINAL%20report.pdf

Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor België - Partim I: vitaminen en sporenelementen. Brussel: HGR; 2015. Advies nr. 9164 & 9174.

Hoge Gezondheidsraad (2019). Voedingsaanbevelingen voor de Belgische volwassen bevolking met een focus op voedingsmiddelen - 2019. Brussel: HGR; 2019. Advies nr. 9284.

Internubel.be, Interactieve merknamendatabank België, geraadpleegd op 20 juli 2022.

Barrett, E. M., Foster, S. I., & Beck, E. J. (2020). Whole grain and high-fibre grain foods: How do knowledge, perceptions and attitudes affect food choice? Appetite, 149, 104630.

Sandvik, P., Nydahl, M., Kihlberg, I., & Marklinder, I. (2018). Consumers’ health-related perceptions of bread – implications for labeling and health communication. Appetite, 121, 285-293.

GfK in opdracht van NBC. Brood – kennis, houding en consumptie, mei 2022.

WIV, 2016. Voedselconsumptiepeiling 2014-2015. Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel.