Volkorenbrood bevat de hele graankorrel en dus ook alle voedingsstoffen uit die hele graankorrel, zoals vitamines, mineralen, vezels en bioactieve stoffen. De Hoge Gezondheidsraad adviseert niet voor niets om dagelijkst minstens 125 gram volle graanproducten te eten, zoals volkorenbrood en havermout. Wetenschappelijk onderzoek maakt keer op keer duidelijk dat consumptie van volkorengraanproducten beschermt tegen hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en darmkanker.

Hart- en vaatziekten: combinatie van volkorencomponenten

Consumptie van 90 gram volle graanproducten per dag verlaagt het risico op hart- en vaatziekten. Waarom volkoren zo preventief werkt? Volgens wetenschappers zit de verklaring in de veelheid aan bioactieve stoffen in volle granen. Deze kunnen gunstige effecten hebben op oxidatieve stress, ontstekingen, vasculaire reactiviteit, bloedstolling en insulinegevoeligheid. Daarnaast spelen oplosbare vezels als bèta-glucanen, vitamine E en de essentiële aminozuren arginine en lysine een rol bij het verlagen van het cholesterolgehalte. Ook bevatten volle granen antioxidanten, die het risico op hartziekten kunnen verlagen. Kortom: waarschijnlijk speelt een combinatie van specifieke “volkorencomponenten” een belangrijke rol bij de verlaging van het risico op hart- en vaatziekten.

Diabetes mellitus type 2: hoe grover volkoren, hoe beter

Consumptie van minimaal 60 gram volle graanproducten per dag verlaagt het risico op diabetes type 2 met 25 procent. Daarnaast verlaagt een hoge inname van volle graanproducten ook risicofactoren voor diabetes type 2, zoals overgewicht en metabool syndroom. Hoe de relatie is tussen volkorengranen, vezels, koolhydraatmechanisme en de metabole respons is nog niet volledig doorgrond. Het is een complex geheel. Uit kortdurende klinische studies blijkt al wel dat volkorenproducten een gunstig effect hebben op de bloedglucosespiegel, nuchtere insulineniveaus en insulineresistentie. Duidelijk daarbij is de invloed van de mate van bewerking van volkorengranen. Gebroken korrels, grof gemalen volkoren en fijn gemalen volkoren hebben een verschillend effect op het glucosemetabolisme. Daarbij geldt: hoe grover, hoe beter.

Darmkanker: synergetisch effect

Volkorenproducten zijn volgens deze instantie een belangrijk onderdeel van de dagelijkse voeding. Over de bescherming van volkorengranen tegen darmkanker is best veel bekend. De bescherming wordt opgebouwd via een synergetisch effect van een aantal componenten in volkoren. Niet-oplosbare vezels versnellen de darmpassage. Daardoor vermindert de contacttijd van de darm met potentieel carcinogene stoffen. Daarnaast kunnen oplosbare vezels en resistent zetmeel (vezel uit onder meer graanproducten, aardappelen, rijst en groene bananen) in de dikke darm gefermenteerd worden. Hierbij ontstaan gunstige stoffen als korteketenvetzuren (bijvoorbeeld butyraat). Deze vetzuren hebben een ontstekingsremmende werking en versterken de barrièrefunctie van de darm. Mogelijk zijn ook de bioactieve componenten in volle granen gunstig voor het verlagen van het risico op darmkanker.

Whole grain package

Het gunstige effect van volkoren is waarschijnlijk te danken aan een combinatie van verschillende bioactieve stoffen uit alle onderdelen van de graankorrel, maar vooral uit de zemel en de kiem. Volkorenbrood is dan ook een belangrijke bron van bioactieve stoffen.

Als je goed kijkt naar de graankorrel, bestaat deze uit drie onderdelen: de zemellaag, de kiem en het meellichaam (ofwel het endosperm). Ieder onderdeel levert een eigen bijdrage aan de nutriëntenrijkdom van volkorenproducten. Zo levert het meellichaam met name koolhydraten, een klein beetje eiwitten en kleine hoeveelheden oplosbare vezels, vitamines en mineralen.

Endosperm .. is ongeveer 83% van de graankorrel. Uit endosperm wordt bloem gemaakt.
De zemel bevat vooral onoplosbare vezels, mineralen als ijzer, zink, koper en magnesium en de vitamines E en B. Daarnaast zit er in de zemellaag en veelheid van andere bioactieve stoffen als flavonöi

Toekomstig onderzoek naar volkoren

Al met al is er nog weinig interventieonderzoek gedaan naar het effect van volkoren. De meeste onderzoeksresultaten komen uit epidemiologisch onderzoek. Nieuwe technieken zoals nutrigenomics en metabolomics kunnen echter kleinere fysiologische veranderingen op korte termijn meetbaar maken. Deze techniek wordt toegepast om de gezondheidseffecten van volkoren te onderbouwen. Want er is nog heel wat te onderzoeken.