Koolhydraten zijn het onderwerp van heel wat discussies. Is het low-carb dan de oplossing; om te vermageren, tegen diabetes, of gewoon om gezond te zijn? Is het een gezond voedingspatroon of schaadt het de gezondheid? Welke koolhydraten mogen niet ontbreken? En hoe eten we voldoende volkoren granen? Instituut Brood & Gezondheid vroeg het aan diverse voedingsexperten van o.a. UGent, de UZA en Vlaamse Beroepsvereniging van Diëtisten.

Denkbeelden en overtuigingen van de consument

Uit een enquête bij Nederlandse en Vlaamse gezondheidsprofessionals blijkt dat respectievelijk 95% en 100% wel eens vragen krijgt van de cliënten rond het low- (of no-) carb voedingspatroon. Deze vragen draaien voornamelijk rond koolhydraten en gewichtsverlies, diabetes type 2 en het prikkelbare darm syndroom.

Volgens de experts zijn het vooral overtuigingen en denkbeelden die aangehaald worden, en niet zozeer vragen die gesteld worden. Consumenten kiezen vooral de boodschappen die eenvoudig te begrijpen zijn en voor het grijpen liggen. Zo geven enkele Vlamingen aan koolhydraatvrij te eten, maar consumeren dan wel nog fruit, peulvruchten en melkproducten of plantaardige alternatieven. Foutieve denkbeelden want deze producten brengen één voor één koolhydraten aan, net als volkoren granen en aardappelen. Dergelijke uitingen maakt dat cliënten vaak hun voedingspatroon gaan aanpassen door een combinatie van diëten en overtuigingen te volgen, waardoor het soms volledig onevenwichtig wordt. De cliënten en patiënten gaan er nochtans vanuit dat ze zeer gezond eten.  

De essentie van koolhydraten en volkoren granen

De experts zijn geen voorstander van een sterke koolhydraatbeperking. Koolhydraten horen thuis in een gezond en gevarieerd voedingspatroon. De aanbevolen koolhydraatinname is 50-55 energieprocent. Het is een essentiële bron van energie, levert belangrijke voordelen voor de gezondheid en is dus de norm ter preventie van ziekten. Wetenschappelijk onderzoek van Seidelmann et al. (2018) toont aan dat de mortaliteit het laagst ligt bij de inname van 50 energieprocent koolhydraten. Dit stijgt zodra er meer, maar ook minder koolhydraten worden ingenomen.

Binnen deze groep voedingsmiddelen hebben volkoren granen een bijzondere rol. Ze moeten de voorkeur krijgen, omdat ze cruciale vitaminen en mineralen aanbrengen, alsook voedingsvezels. Vooral de darmmicrobiota heeft baat bij de consumptie van volkoren granen, dankzij die voedingsvezels.

Low-carb en toch evenwichtig: kan het?

De voedingsaanbevelingen zijn er ter preventie van ziekte en in bepaalde gevallen aangepast moet worden in functie van de pathologie. De voedingsexperten met een praktijk stellen dan ook vast dat 50 energieprocent met bepaalde cliënten soms moeilijk te bereiken is.

In het kader van een vermageringsdieet is een koolhydraatinname tussen 30 of 35-45 energieprocent haalbaar om toch nog gevarieerd en evenwichtig te kunnen eten, met de focus op de kwaliteit van koolhydraten. Zonder te vergeten dat dit individueel bekeken moet worden.

In het geval van diabetes de koolhydraten en de voorgeschreven medicatie op elkaar worden afgestemd. In het kader van diabetes kan een koolhydraatinname van 40-45 energieprocent worden aanbevolen.

Op deze manier kan een matige koolhydraatreductie gepaard gaan met een gevarieerd voedingspatroon met de nodige koolhydraatbronnen, zoals volkoren granen, fruit, melkproducten en peulvruchten. Waarin voornamelijk gereduceerd zal worden, is de inname van toegevoegde suikers. Het is de kwaliteit van de koolhydraten die belangrijk is.

Conclusie: Oplossing op maat

Alles hangt af van de situatie, de definitie en de duur van het dieet. Een bescheiden koolhydraatbeperking kan soms een oplossing bieden, maar dit moet individueel worden bekeken, in functie van de situatie en van de patiënt. Er moet gestreefd worden naar een evenwichtig en gepersonaliseerd voedingspatroon op maat van de patiënt, deze kan er zelfs plezier in hebben om het op lange termijn vol te houden.

 

Bronnen:
Enquête uitgevoerd door vzw Instituut Brood & Gezondheid bij gezondheidsprofessionals in Nederland en Vlaanderen, december 2020.
Seidelmann, S. B., Claggett, B., Cheng, S., Henglin, M., Shah, A., Steffen, L. M., ... & Solomon, S. D. (2018). Dietary carbohydrate intake and mortality: a prospective cohort study and meta-analysis. The Lancet Public Health, 3(9), e419-e428.