Vrouwen met endometriose zoeken vaak naar aanvullende therapieën, omdat medische behandelingen vaak niet alle klachten verlichten. Een populair idee is dat een glutenvrij dieet kan helpen om endometriose-gerelateerde pijn te verminderen en de kwaliteit van leven te verbeteren. Echter, de wetenschappelijke gegevens hierover zijn momenteel niet eenduidig en bieden geen overtuigend bewijs voor een oorzakelijk verband.

Specialisten van Nederlandse universiteiten in Maastricht en Amsterdam hebben beschikbare onderzoeken kritisch bekeken om zelfmanagementstrategieën via de voeding op endometriose in een evenwichtig perspectief te plaatsen, met name het glutenvrij dieet.

Het is bekend dat klachten bij endometriose overeenkomen met klachten bij aandoeningen zoals coeliakie, colitis ulcerosa, de ziekte van Crohn, het prikkelbare darmsyndroom en niet-coeliakie tarwesensitiviteit. Het is echter niet zeker of deze aandoeningen daadwerkelijk het risico op endometriose vergroten. Enkele onderzoeken suggereren positieve effecten op het risico op endometriose en gerelateerde aandoeningen, evenals de levenskwaliteit, wanneer vrouwen bepaalde voedingsstoffen of voedsel vermijden, zoals rood vlees, en meer antioxidanten, micronutriënten en voedingsvezels consumeren of een glutenvrij dieet volgen.

Het is belangrijk op te merken dat de kwaliteit van de beschikbare onderzoeken over het algemeen laag was en dat de gerapporteerde positieve resultaten mogelijk beïnvloed zijn door placebo- en nocebo-effecten. Bovendien verdwenen dergelijke effecten vaak wanneer factoren zoals overgewicht werden meegenomen, wanneer onderzoek in het laboratorium werd omgezet naar echte situaties, of wanneer voedingsstoffen niet geïsoleerd maar als onderdeel van een gevarieerd dagelijks dieet werden toegediend.  

Sommige studies hebben ook aangetoond dat langdurig vasthouden aan een glutenvrij dieet kan leiden tot verminderde voedingskwaliteit en een tekort aan essentiële voedingsstoffen, wat negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid en de kwaliteit van leven.

Kortom, er is geen sterk wetenschappelijk bewijs dat dieetinterventies een significante impact hebben op de klinische resultaten van endometriose. Daarom wordt het niet aanbevolen om routinematig een glutenvrij dieet aan te bevelen aan vrouwen die alleen de diagnose endometriose hebben gekregen.

Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies (“endometrium”), buiten de baarmoeder zit zoals bijvoorbeeld op buikvlies, eierstokken, blaas, darmen of tussen endeldarm en vagina. Het exacte ontstaan van endometriose is nog niet bekend, maar ongeveer 10% van de vrouwen in vruchtbare leeftijd (15-49 jaar) in België heeft hier last van.  

Bron: Brouns, F., Van Haaps, A., Keszthelyi, D., Venema, K., Bongers, M., Maas, J., & Mijatovic, V. (2023). Diet associations in endometriosis: a critical narrative assessment with special reference to gluten. Frontiers in Nutrition, 10.
UZ Leuven, 2023.