In samenwerking met Food in Action

Voldoende volkoren granen eten is de eerste prioriteit, die volgens recente gegevens van Sciensano slechts door 1% van de bevolking wordt gehaald. Brood kan een sleutelrol spelen om de situatie, en dus de gezondheid, te verbeteren.

Brood neemt traditioneel een belangrijke plaats in onze voeding in, en dat is volkomen terecht! Het staat bekend als een bron van complexe koolhydraten, die idealiter de belangrijkste energiebron van een evenwichtige voeding zouden moeten vormen. Maar het is ook een waardevolle bron van plantaardige eiwitten, wat bijzonder belangrijk is in het kader van de voedseltransitie, waarbij dierlijke eiwitten worden vervangen door meer plantaardige eiwitten. Wist u dat de groep “Granen en graanproducten” maar liefst een vijfde (21%) van de totale eiwitinname in de Belgische voeding levert, zoals blijkt uit de laatste voedselconsumptiepeiling van het gezondheidsinstituut Sciensano? Het is daarmee de tweede bron van eiwitten in de Belgische voeding, net achter de groep “Vlees en plantaardige alternatieven” en vóór de groep “Melk, zuivelproducten en plantaardige alternatieven”. Volgens een studie van Instituut Brood & Gezondheid linken consumenten eiwitten echter vooral aan vlees (73%) en zuivel (kaas, 57%; yoghurt, 49%), en slechts 17% van hen associeert brood met eiwitten.

Belgen hebben een tekort aan vezels en jodium

Brood levert ook een nuttige bijdrage aan de inname van voedingsvezels, vooral wanneer het geheel of gedeeltelijk is gemaakt van volkoren granen. Op het gebied van vezels is de situatie in België niet verbeterd, aangezien de consumptie, die in 2014-15 al onvoldoende was, nog verder is gedaald: volgens de laatste resultaten van Sciensano bedraagt de gemiddelde inname van voedingsvezels slechts 16 g per dag, terwijl de Hoge Gezondheidsraad een inname van 30 g per dag aanbeveelt om met name hart- en vaatziekten en diabetes type 2 te voorkomen.

Maar brood is ook en vooral een belangrijk middel om een van de grootste uitdagingen op het gebied van gezonde voeding aan te gaan: voldoende volkoren granen eten, zoals wordt benadrukt in de voedingsaanbevelingen (2025) van de Hoge Gezondheidsraad zijn gepubliceerd.

Jodium ontbreekt ook vaak in de voeding van Belgen. Volgens de voedselconsumptiepeiling ligt de gemiddelde inname onder de aanbevolen hoeveelheid. Dankzij de frequente vervanging van gewoon zout door gejodeerd zout in de bakkerijsector is de groep brood en graanproducten echter goed voor 22% van de jodiuminname! 

Waarom zijn volkoren granen de belangrijkste prioriteit?

Niet alle aanbevelingen zijn even belangrijk voor de gezondheid. Om deze aanbevelingen te rangschikken, heeft de HGR de beschikbare gegevens over voedingsmiddelen die verband houden met de ziektelast van bepaalde chronische ziekten geactualiseerd. In de top 10 van deze risicofactoren voor België staat een onvoldoende inname van volkoren granen op de eerste plaats. Zo is het DALY-cijfer (Disability Adjusted Life Years of voor beperkingen gecorrigeerde levensjaren) dat wordt toegeschreven aan onvoldoende consumptie van volkoren granen twee keer zo hoog als dat voor onvoldoende consumptie van fruit en vier keer zo hoog als dat voor onvoldoende consumptie van groenten.

Het woord is aan Evelyne Mertens, diëtiste ProVeg België, onderzoeker/assistent aan de KU Leuven: “Recente voedingsrichtlijnen bevelen aan om volkoren graanproducten prioritair te kiezen, boven witte of geraffineerde producten. Volkorenproducten bevatten niet enkel meer vitaminen en mineralen, maar zijn ook een goede bron van plantaardige eiwitten – ze spelen dus ook een belangrijke rol in de overgang naar meer plantaardige en minder dierlijke voeding -, complexe koolhydraten en vezels. Ze ondersteunen de darmwerking, leveren duurzame energie en zorgen voor een snel en langdurig verzadigingsgevoel. Op die manier dragen ze bij aan een gezond lichaamsgewicht en de preventie van chronische ziekten”.

Tekort aan volkoren granen in de voeding

Volkoren granen zijn dus een prioritaire doelstelling. Helaas is dit ook de voedingsdoelstelling die het minst wordt gehaald in de voeding van de Belgen. Uit de voedselconsumptiepeiling dat onlangs door Sciensano werd gepubliceerd, blijkt dat slechts 1% van de bevolking de aanbeveling voor volkoren granen, namelijk 125 g per dag, haalt. Als we de consumptie van half volkoren en meergranenproducten meerekenen, haalt 8% van de bevolking de doelstelling. Dat is iets beter, maar nog steeds duidelijk onvoldoende.

Brood, of het nu volkoren is of gedeeltelijk op basis van volkoren granen, is een toegankelijke en algemeen aanvaarde manier om aan deze doelstelling bij te dragen en tegelijkertijd bij te dragen aan de inname van plantaardige eiwitten, vezels en jodium, zowel bij het ontbijt, de lunch als het avondeten.

Bijdrage van volkorenbrood aan de doelstelling voor volkoren granen

Referenties

• Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor de Belgische bevolking (2016).
• Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, juni 2025.
• Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor de Belgische bevolking (2025).